De vijand van mijn vader
Er zijn dingen die je niet kunt begrijpen zonder ze te hebben meegemaakt. Leven in de nasleep van een burgeroorlog is daar één van. Wil je toch een beetje een beeld krijgen? Lees het prachtige boek De vijand van mijn vader.
De hoofdpersoon Niño, aan het begin van het boek negen jaar, hoort dagelijks geschreeuw door de muren van zijn kamer. Linkse politieke gevangenen die worden gemarteld. Deze ‘rooien’ zijn de slechteriken volgens de guardia civil, de overheidsinstantie waar de vader van Niño voor werkt.
… dat de man met de scheve glimlach bij de poort van een kerk tegen me had gezegd dat hij blij was dat hij mijn vader niet was, en de puinhoop in mijn eigen huis. De tragiek van niet te kunnen huilen, niet te kunnen praten, de tragische plicht om alles maar te moeten slikken, tranen, woorden, schuld, alles vanbinnen, altijd naar binnen.
Info over de Spaanse burgeroorlog
Zelf las ik De vijand van mijn vader met minimale kennis over de Spaanse burgeroorlog en de tijd waarin Niño opgroeit. Dat is prima te doen, maar heel af en toe begreep ik iets niet, daarom is een klein beetje achtergrondinformatie wel fijn.
De Spaanse burgeroorlog brak uit in 1936 na een staatsgreep die was gedaan door een groep rechtse generaals. De staatsgreep zorgde voor een verdeeld Spanje, met aan de ene kant de rechts/conservatieven onder leiding van Franco en aan de andere kant de mensen die de oude, republikeinse regering steunden. Franco kreeg veel steun (onder andere van Nazi Duitsland) en won de oorlog in 1939.
Je volgt het leven van Niño van het jaar 1947 tot 1949. De oorlog is dan al voorbij, maar onder leiding van dictator Franco vinden er grote ‘zuiveringen’ plaats: tegenstanders van zijn regime worden opgepakt in het gunstigste geval en vermoord in het minst gunstige geval. Op regionaal niveau is de guardia civil verantwoordelijk voor het oppakken en vervolgen van tegenstanders.
Over ‘De vijand van mijn vader’
De zoon van een guardia civil is gedoemd om zelf ook die functie te gaan vervullen. De negenjarige Niño weet dit al, maar hij weet nog helemaal niet of hij wel wil worden zoals zijn vader, die eigenlijk zelf ook maar per toeval bij de guardia civil kwam. Eigenlijk voelt de vader van Niño meer voor de andere kant, maar het is nu eenmaal zo gelopen en op deze manier kan hij tenminste zijn gezin beschermen.
In de bergen rondom het dorp van het gezin leven guerrilla die het regiem omver proberen te werpen. De guardia civil reageert daarop met huisdoorzoekingen, allerlei verboden en executies. Nino wordt tien en ondertussen groeit de weerstand van de bevolking tegen deze harde aanpak guardia civil. Vriendinnetjes van Nino’s zusje mogen niet bij hen thuis komen en willen niet met hen spelen op het schoolplein.
Wat is goed en wat is kwaad? Wie is de vijand? Bestaan er wel echte keuzes in een tijd van oorlog? Niño zit (zeker voor een tienjarig jongetje) met veel vragen. Dan ontmoet hij Pepe el Portugués, een buitenstaander die iets van het dorp afwoont. Samen met hem zoekt Niño naar de antwoorden op zijn vragen. Hij komt er zo achter dat goed soms kwaad blijkt, en andersom, en dat hij, ondanks dat zijn lot al vast lijkt te staan, toch een keuze heeft.
Het is even inkomen. En met even bedoelen we: zo’n honderd pagina’s. Wees dus niet ongerust als je het niet meteen geweldig vindt. Leg het alsjeblieft ook niet weg: na die honderd pagina’s, wordt het écht de moeite waard. Dit boek gaat over oorlog, maar ook over vaststaande ‘keuzes’ in een tijdsgeest en de onverenigbaarheid van dromen en lot.
Wat anderen vonden van ‘De vijand van mijn vader’
- Cultuurbewust.nl: “Het portret van een Spaans dorp onder het regime van Franco is indrukwekkend en aangrijpend.”
- Metro: “Om dit goed geschreven verhaal te volgen, hoef je niet álles te weten over de burgeroorlog. En bovendien is de meesterlijke vertelkunst van Grandes, over welke geschiedenis ze ook verhaalt, de moeite van het lezen waard.”
- Literatuurplein.nl: “Grandes belicht de Spaanse burgeroorlog net weer van een andere kant, in een frisse stijl en fijnmazig geweven. Zij bewijst wederom een echte rasverteller te zijn.”
Reacties
